Süni intellekt: Əsas oyunçu, yoxsa yardımçı?
Süni intellekt (AI) texnologiyaları son illərdə çox geniş şəkildə tətbiq edilir və bir çox insan onu inqilabi bir yenilik kimi qiymətləndirir. Ancaq dərinliyinə varıldıqda, Süni intellektnın əslində nə olduğu və onun mahiyyətinin necə başa düşülməli olduğu sual doğurur. Bu kontekstdə, Süni intellektnın həqiqətən “intellekt” olub-olmadığı və onun rolunun nə qədər əsas olduğu məsələsi müzakirəyə açıqdır.
Ənənəvi olaraq “intellekt” dedikdə, insan beyninin təfəkkürü, problemləri həll etmə qabiliyyəti və yaradıcı düşüncəsi nəzərdə tutulur. Lakin Süni intellektnın fəaliyyəti bu anlayışla tam uyğun gəlmir. Süni intellekt, əsasən, məlumatları “machine learning” (maşın öyrənməsi) sistemləri vasitəsilə öyrənir və bu məlumatlardan çıxarış edərək gələcək addımları proqnozlaşdırır.
Məsələn, Süni intellekt bir mətn təqdim edildikdə, həmin mətnə uyğun olaraq daha əvvəl öyrəndiyi məlumatlar əsasında növbəti cümləni və ya konteksti proqnozlaşdırır. Bu proqnozlar insan təfəkküründə olduğu kimi yaradıcı yanaşma ilə deyil, məlumatların təhlili və uyğunluqların müəyyən edilməsi əsasında baş verir. Bu səbəbdən, “Süni intellekt” ifadəsi müəyyən mənada şişirdilmiş görünə bilər. Çünki burada əsl intellekt deyil, yaxşı qurulmuş alqoritmlərin və modellərin nəticəsi olan bir prosesdən söhbət gedir.
Süni intellektnın fəaliyyəti yeni bir məzmun yaratmaqdan çox, mövcud məlumatlar əsasında nəticələr təqdim etməyə yönəlib. O, məlumatları təhlil edir, müəyyən tendensiyaları müəyyənləşdirir və bu məlumatlardan yola çıxaraq proqnozlar verir. Məsələn, bir mətn əsasında Süni intellektnın yaratdığı cavablar, əvvəlcədən öyrəndiyi məlumatlardan əldə etdiyi bilgilərə əsaslanır. Bu, yeni və orijinal bir kontekst yaratmaqdan daha çox, məlumatların uyğunlaşdırılması prosesidir.
Bu xüsusiyyət, Süni intellektnın mahiyyətini daha yaxşı anlamağa kömək edir: o, insan beyni kimi düşünmür, sadəcə məlumatları çox sürətli və effektiv şəkildə emal edir. Nəticədə Süni intellekt, insan yaradıcılığını və intellektual prosesləri əvəz etmək üçün deyil, onları dəstəkləmək və gücləndirmək üçün bir vasitə rolunu oynayır.
Süni intellektnın hazırkı funksionallığı onu güclü bir yardımçı vasitəyə çevirir. O, təkrarlanan və məlumat-intensiv işləri avtomatlaşdırır, qərar qəbuletmə proseslərini sürətləndirir və insana böyük fayda verir. Lakin Süni intellekt, insan yaradıcılığı və təfəkkürü ilə müqayisədə hələ də ikinci dərəcəli bir rola malikdir.
Süni intellektnın əsas oyunçu kimi qəbul olunması üçün o, insan beyni kimi düşünmə, problemləri yaradıcı şəkildə həll etmə və tamamilə orijinal ideyalar yaratma qabiliyyətinə malik olmalıdır. Hazırkı mərhələdə isə Süni intellekt yalnız insanın yaratdığı alqoritmlər əsasında fəaliyyət göstərir və onun bacarıqları məhz bu alqoritmlərin sərhədləri ilə məhdudlaşır.
Süni intellekt “əsas oyunçu” olmaqdan daha çox, insan təfəkkürünü dəstəkləyən və gücləndirən “yardımçı” kimi qəbul edilməlidir. Onun əsas gücü, böyük həcmdə məlumatları sürətli və effektiv şəkildə emal etməsidir. Bu, Süni intellektnın intellekt deyil, yüksək səviyyədə optimallaşdırılmış alqoritmik bir sistem olduğunu göstərir. Hər halda, Süni intellekt düzgün istifadə edildikdə, böyük fayda verə bilər və insanların gündəlik həyatını asanlaşdırmaqda mühüm rol oynayır.